Game On! Op 27 april 2025 stond Erfgoeddag volledig in het teken van spel en beweging. Dit was hét moment om het rijke erfgoed van jeugdbewegingen te verkennen. Ook Fons Vangeneugden, vrijwilliger bij Geschied- en Heemkundige Kring De Klonkviool in Houthalen-Helchteren, zette daarbij alles in beweging om de lokale jeugdbewegingen te betrekken bij hun activiteit op Erfgoeddag. Hoe pakte hij dit concreet aan? Waarom brengt de Heemkring het lokale erfgoed onder de aandacht? En waarom zijn vrijwilligers zo belangrijk? Lees snel verder en ontdek het verhaal van Fons!
Hoe ben je betrokken geraakt bij Geschied- en Heemkundige Kring De Klonkviool?
Geschiedenis is een hobby van mij. Na mijn 40-jarige loopbaan als leerkracht geschiedenis wilde ik mijn interesse en het blijven bijleren na mijn carrière graag verderzetten. Het leek mij leuk om mijn vrije tijd te besteden als vrijwilliger bij de lokale Heemkring. Ondertussen ben ik al acht jaren actief als vrijwilliger bij de Heemkring.
Wat betekent heemkunde en lokaal erfgoed voor jou persoonlijk en waarom vind je het belangrijk om dit te bewaren?
Heemkunde is onderzoek naar de eigen leefomgeving dat zich o.a. richt op geschiedenis, taal en dialect, oude gebruiken, landschap, monumenten, … van onze woonplaats of omgeving. Als je jezelf verdiept in bepaalde materie van vroeger, ontdek je zoveel interessante wetenswaardigheden. Wil je weten waarom bepaalde dingen tegenwoordig zo zijn? Dan moet je kijken naar hoe alles ooit is ontstaan. Denk daarbij aan belangrijke gebeurtenissen, feiten of voorvallen, die een bijzondere rol speelden en waaruit mensen hun kennis verder ontwikkelden.
Dit jaar was het thema van Erfgoeddag Game On!. Hoe ben je op het idee gekomen om samen met de lokale Chiro en KSA een activiteit te organiseren?
De erfgoedcel van ECRU heeft de voorzet gegeven door ons te inspireren rond het thema Game On!. Alles draait om bewegen, spelen, samenwerken en het beste uit jezelf halen, dan denk je automatisch ook aan jeugd. Elk weekend zakken kinderen af naar de jeugdbeweging in hun uniek uniform op zoek naar avontuur. Zelf ben ik oud-Chirolid en onze voorzitter Vic is een oud-KSA’er, maar je blijft altijd deel van een jeugdbeweging. Aan mijn Chiroherinneringen denk ik met een warm hart terug. Het was dan ook een vanzelfsprekendheid om de lokale jeugdbewegingen te betrekken bij onze activiteit op Erfgoeddag.
Sinds 1 juli 2024 zijn jeugdbewegingen erkend als immaterieel erfgoed. Wat vind je van die erkenning?
Ik ben 100% pro-jeugdbeweging. Naast de vele tradities, gewoonten en rituelen die een jeugdbeweging rijk is, biedt het onze jeugd een zeer gedegen vorming. Zowat alle menselijke waarden komen aan bod; zoals respect, solidariteit en verantwoordelijkheid. Vooral het sociale aspect is enorm groot. In een jeugdbeweging leren kinderen op een andere manier samenwerken, communiceren en conflicten oplossen.
Hoe verliep de samenwerking met jeugdbewegingen?
Allereerst moet je af van de gedachte dat je jongeren niet kan bereiken of hen kan warm maken voor erfgoed. Het vergt alleen een beetje doorzettingsvermogen om hen te benaderen. Krijg je geen reactie op je eerste, tweede en derde mail dan breng je een spontaan bezoekje aan de jeugdbeweging tijdens een activiteit. Toon interesse, ga in gesprek en leer elkaar beter kennen. Op die manier kwam de bal aan het rollen, met als resultaat dat de Chirojongens en -meisjes van Helchteren alsook de KSA van Houthalen op Erfgoeddag present waren. Ook Chiro Meulenberg was enthousiast, maar kon jammer genoeg niet deelnemen.
Wat hield jullie activiteit op Erfgoeddag in?
Ons programma voor Erfgoeddag bestond uit drie delen; een fototentoonstelling over onze lokale sporthelden, kinderliedjes uit de kindertijd en als kers op de taart een Titanenstrijd tussen de drie jeugdbewegingen. Ze namen het tegen elkaar op bij verschillende spelletjes; paardrijden, kruiwagen rijden, zaklopen, doeltrappen, touwtrekken, blikken gooien, repellopen, perk hinken, hoepelen, petanque, … Spelletjes die door vorige generaties ook werden gespeeld al dan niet in een jeugdbeweging. Elke jeugdbeweging kreeg een beker als aandenken aan hun deelname aan Erfgoeddag? Daarnaast trakteerde de Heemkring iedereen op een overheerlijk, verfrissend ijsje!
Wat vonden de jeugdbewegingen van jullie activiteit?
Door het prachtige weer en het tomeloos enthousiasme van 150 jongeren werd spelplezier gegarandeerd. Alles verliep perfect door de goede samenwerking tussen de leiding van de jeugdbewegingen en de vrijwilligers van de Heemkring. Je beseft pas dat alle inspanningen de moeite waard zijn als een jongen van 8 jaar je vertelt hoe fijn hij de activiteit vindt en hij je vraagt of je dit volgend jaar opnieuw organiseert. Of als je dezelfde avond een mailtje ontvangt van de KSA-leiding en twee maanden later eentje van de Chiro-leiding, waarin ze de Heemkring bedanken voor een fantastische Erfgoeddag om nooit te vergeten.
Heemkring De Klonkviool bestaat dankzij de inzet van geëngageerde vrijwilligers zoals jij. Waarom zijn vrijwilligers zo belangrijk?
Een vereniging kan niet zonder vrijwilligers. Ze investeren hun vrije tijd, energie, warmte, talenten in het vrijwilligerswerk. Ze nemen belangeloos heel veel taken op zich, die onbetaalbaar zouden zijn. Heel wat organisaties zouden niet kunnen draaien zonder deze inzet. Het vraagt de nodige inspanning, maar dit is zo bij elke hobby, die je uitoefent.
Tot slot! Wat zou je zeggen tegen mensen die twijfelen om zich in te zetten voor erfgoed of een heemkundige kring?
Vrijwilligerswerk is prettig om te doen, levert leuke uitwisselingen en boeiende ervaringen op. Heemkunde is een groepsactiviteit en schept een fijne band tussen vrijwilligers. Je leert bij over je eigen gemeente, publiceert een tijdschrift of een boek, beheert een archief, organiseert activiteiten zoals lezingen, workshops of tentoonstellingen en ontsluit je opzoekwerk op de website of sociale media. Ik hoop dat er zo veel mogelijk mensen een fractie van hun vrije tijd willen besteden aan vrijwilligerswerk, zodat volgende generaties dit bijzondere werk kunnen verderzetten.
——-
>> Wil je net zoals de Heemkring De Klonkviool een breed publiek laten kennismaken met het lokale erfgoed? Of een boeiende activiteit op Erfgoeddag organiseren? Doe dan mee aan Erfgoeddag op 26 april 2026 met als thema ‘Haha Humor’. Wil je meer informatie? Stuur dan een mailtje naar ulrike@ecru.be
Benieuwd naar hoe Erfgoeddag editie 2025 eruit zag? Bekijk dan hier onze aftermovie of snuister door enkele mooie sfeerfoto’s.
——-
>> Voor de erkenning van jeugdbewegingen als immaterieel erfgoed ontwierp ECRU Erfgoed een uniek embleem ‘Pas op, erfgoed!’. Lees er hier alles over.
——-
>> Zie jij vrijwilligerswerk helemaal zitten en ben je benieuwd naar welke Heemkundige Kringen, musea, archieven of verenigingen in de ECRU-regio actief zijn? Ontdek de erfgoedspelers in de gemeenten As, Beringen, Genk, Heusden-Zolder, Houthalen-Helchteren en Maasmechelen via de Erfgoedkaart van FARO.
